Στις ΗΠΑ το 1979 -επί Βόλκερ στην κεντρική τράπεζα- τα επιτόκια πήγαν στο 20% σταδιακά για δυο χρόνια ώστε να αναχαιτίσουν πληθωρισμό 15% (the Volcker effect). Όμως τότε, μέχρι το α’ τρίμηνο του τρίτου χρόνου, η ύφεση γέννησε ανεργία πάνω από 10% και έκλεισαν χιλιάδες επιχειρήσεις. Αλλά ο στόχος επετεύχθη: ο πληθωρισμός γύρισε στο 3,8%.

Οι μονεταριστές είχαν κλείσει τα αυτιά τους στην κεϋνσιανή θεωρία για αναδιανομή και τόνωση ζήτησης. Μετά ήλθαν τα περίφημα reaganomics και τα αλά Θάτσερ οικονομικά της απορρύθμισης με τα γνωστά διφορούμενα ιστορικά αποτελέσματα.

Τώρα -40 χρόνια μετά- δυο τρεις γενιές νέου παραγωγικού δυναμικού στον πλανήτη, ζουν με μια ανοδικό-καθοδική κινητικότητα στα εισοδήματα τους. Αλλά για πολλά χρόνια (15-20 σε πολλές χώρες) ο πληθωρισμός ήταν καθηλωμένος (με τα επιτόκια όμως να είναι σχεδόν παντού μηδενικά μέχρι πρότινος).

Το τέρας λοιπόν επέστρεψε και το αιώνιο μηχανικό (καπιταλιστικό) ασυνείδητο φωνάζει στις κεντρικές τράπεζες και αυτές σηκώνουν αναγκαστικά τα επιτόκια (πήγε στο 1% στις ΗΠΑ με την υψηλότερη άνοδο σε απόφαση της FED εδώ και 22 χρόνια).

Αλλά ο πληθωρισμός είναι διψήφιος και η ανάπτυξη είναι καθηλωμένη 2,5 χρόνια τώρα με την πανδημία (και θα καθηλωθεί περαιτέρω λόγω πολέμου και ενεργειακής κρίσης).

Οπότε το ζύγι του Κεφαλαίου δεν είναι πλέον ισχυρό να προστατεύσει εισοδήματα, δεδομένου ότι πιάστηκε η παγκόσμια οικονομία σε ένα twin effect: και παγίδα ρευστότητας και καθήλωση αποδόσεων επενδεδυμένου κεφαλαίου.

Το αόρατο χέρι όταν ζορίζεται όμως, καλεί πάντα το σιδερένιο χέρι της Εξουσίας. Βλέπουμε λοιπόν το Κράτος να προσπαθεί να επαναφέρει τιμές σε ανεκτά επίπεδα για την μαζική αγοραστική δύναμη.

Αναφερθήκαμε σε προηγούμενο κείμενο ότι στην Ελλάδα πχ. υιοθετείται ένα περίπλοκο αλγοριθμικό σύστημα-κόφτης που θα επεξεργάζεται ανά 15 δευτερόλεπτα τα χρηματιστηριακά data σχετικά με την τιμή αναφοράς στην ενέργεια (άγνωστο όμως το πως τεχνικά θα «κλείνει» το spread της τιμής υπέρ του καταναλωτή).

Επιστρατεύεται στην ουσία η υψηλή τεχνική (ο αλγοριθμικός συντελεστής και η ρομποτική στην χρηματιστηριακή μηχανική) για να διορθωθεί η τιμή και υποτίθεται να γίνει fair.

Αλλά η εξισορρόπηση θα είναι πρόσκαιρη. Τα χρηματιστήρια είναι πιο δυνατά από τις κυβερνητικές πρακτικές έστω και με data analytics εργαλεία.

Ο καπιταλισμός μεταλλάχθηκε, έγινε μεγάλο καζίνο για ότι υπάρχει και κυκλοφορεί στον πλανήτη, για ότι μπορεί να αγοραστεί και να διαπραγματευτεί στοιχηματικά.

Για αυτό ακριβώς η καπιταλιστική ιστορία δεν είναι πλέον μέρος της Ιστορίας. Και δεν θα επανορθώνονται εύκολα στρεβλώσεις προσφοράς - ζήτησης, ανισορροπίες τιμών στην αγορά, εισοδηματικές ανισότητες και απώλειες στην αγοραστική δύναμη.

Αυτό είναι που άλλαξε στο σύστημα. Αυτό είναι που πρέπει να κατανοήσουν οι νέες γενιές και όσοι θέλουν να ασκούν, δήθεν υπέρ των κοινωνιών, οικονομική πολιτική…

Ηλίας Καραβόλιας – European Business Review